23-07-2019 11:25 | Redactie | m.b.t. 23-07-2019 t/m 26-07-2019
De hitte is "all over the news", we gaan (alweer ...) een bijzondere hitte-situatie in. Veel aandacht gaat uit naar de maximum temperaturen en terecht, want er zullen weer de nodige dag- en weerstations-records verbroken gaan worden en - hoe uniek is dat - er zijn wel twee tot drie dagen op rij waarop het alltime record voor Nederland (38.6°C Warnsveld op 23 augustus 1944) verbroken kan worden.
Verder is er veel aandacht voor het Nationaal Hitteplan dat vandaag geactiveerd werd en de gevolgen van de hitte voor sommige beroepsgroepen en activiteiten. Over al deze zaken wordt al genoeg geschreven en daarom in dit stukje vooral aandacht voor de impact van de hitte op onze gesteldheid. Ons lichaam moet kunnen koelen en als de temperatuur of de temperatuurbelasting ("hitte-index") de lichaamstemperatuur nadert of overschrijdt dreigen er risico's voor welzijn en gezondheid! Hoe kunnen we dat nu zelf bewaken, waar of hoe kunnen we zelf bepalen of e.e.a. speelt?
Je kan natuurlijk gewoon de temperatuurstijging op de dag volgen, maar er is meer aan de hand. We weten immers dat naarmate de lucht vochtiger is de temperatuurbelasting groter is, "wat is het toch drukkend" wordt dan wel gezegd. Het kan dus zomaar zijn dat bij een iets lagere temperatuur het lichaam de condities als toch warmer ervaart.
De Skywarn meldcentrale ontvangt iedere 10 minuten meetgegevens van alle officiële weerstations. Als de luchttemperatuur 28°C of meer is wordt de hitte-index berekend volgens de door de U.S. National Weather Service gehanteerde methode (dus niet de "Humidex" die je op sommige Europese websites tegenkomt). Er wordt automatisch per station een uurmelding gegenereerd als:
Kijken we even naar de temperatuur en dauwpunt (maat voor vocht) pluimen voor Zuid-Nederland afgelopen nacht berekend door het ECMWF:
Maken we gebruik van de mediaan-waarden dan zien we op donderdagmiddag een maximumtemperatuur van maar liefst 37,4°C bij een dauwpunt van 14,6°C (ongeveer 29,9% Relatieve Luchtvochtigheid of RV), dit betekent een Hitte-Index van 37.6°C.
Maar op woensdagavond als het alweer wat afkoelt en de RV weer toeneemt zien we een temperatuur van 33,4°C bij een dauwpunt van 19,8°C (ongeveer 44,9% RV), dit levert een Hitte-Index van 36,3°C op.
Kortom: bij 4 graden lagere temperatuur slechts ruim 1 graad lagere temperatuurbelasting!
E.e.a. is soms ook goed terug te zien in de gegenereerde Skywarn-meldingen. Vorig jaar beleefden we een bijzonder droge en hete zomer. Eind Juli en in Augustus was het soms bijzonder warm en werden veel meldingen aangemaakt. Op 7 Augustus werden 45 Hitte-I meldingen aangemaakt en geen Hitte-II meldingen. Dat was dus een dag met veel gemeten 35-plus temperaturen maar wel in erg droge lucht. Afgelopen 25 juni werden geen Hitte-I meldingen aangemaakt maar wel 131 (!) Hitte-II meldingen. Dat zegt dat het vochtiger was. De 35 graden luchttemperatuur werd nergens gehaald waarbij de temperatuurbelasting over een groter deel van het land en gedurende langere tijd wel de 35 graden haalde en overtrof! Velen zullen 25 juni als "erger" hebben ervaren.
Waarom is 35 graden als grenswaarde gekozen? Zie de twee tabellen hieronder. Bij 35 graden komen we ruim in het bereik waarin zaken als hitte-kramp en hitte-uitputting mogelijk zijn en in extremis zelfs hitte-stuwing.
| Index | |
|---|---|
| 27–32°C | Voorzichtig: Vermoeidheid treedt sneller op bij langdurige blootstelling en/of activiteit. Hitte-kramp kan optreden. |
| 32–41°C | Uiterste voorzichtigheid: hitte-kramp en hitte-uitputting zijn mogelijk. Voortdurende blootstelling en/of activiteit kan leiden tot hitte-stuwing. |
| 41–54°C | Gevaar: hitte-kramp en hitte-uitputting zijn waarschijnlijk; hitte-stuwing mogelijk . |
| > 54°C | Extreem gevaar: hitte-stuwing dreigt per direct. |
Hier komt nog wat bij. De luchttemperatuur wordt gemeten in de schaduw en de hitte-index gaat uit van een lichaam min of meer in rust. Voor iemand die aanhoudend lichamelijke inspanning in volle zon verricht moet tot 8°C hitte-index bijgeteld worden. Bij een berekening van zeg 36°C kom je dan met 44°C al flink in de gevaren-zone. Bovendien gaat de index voorzover mogelijk uit van een gemiddelde fysiek; bij bijvoorbeeld overgewicht, hoge leeftijd of bepaalde kwalen kan de uiteindelijke ervaren belasting nog hoger uitvallen.
Opgepast dus bij die hitte! Hoe kan je nu gemakkelijk bepalen zonder te rekenen of de index 35°C of meer is? Onderstaand hulptabelletje geeft de (afgeronde en bij benadering) waarden van RV of DP (dauwpunt) die bij temperaturen van 30 tot 34,5 graden leiden tot een index van 35 graden (en natuurlijk meer bij meer vocht):
| Temp. (°C) | RV (%) | DP (°C) |
| 34,5 | 33,0 | 15,9 |
| 34,0 | 36,5 | 17,0 |
| 33,5 | 39,5 | 17,9 |
| 33,0 | 43,0 | 18,8 |
| 32,5 | 46,0 | 19,4 |
| 32,0 | 49,5 | 20,1 |
| 31,5 | 53,0 | 20,8 |
| 31,0 | 56,5 | 21,3 |
| 30,5 | 60,0 | 21,9 |
| 30,0 | 64,0 | 22,4 |
;-) je kan natuurlijk ook gewoon de Skywarn meldingen volgen!
Links met meer info of om door te lezen:
*) Samen met de sites van het KNMI en Weerplaza bronnen voor dit artikel.
Hitte en droogte
